Caribische folklore

Vorige week zaterdag was de diplomauitreiking van de leerlingen van vorig jaar. Nu pas? Nee, nu al. In augustus hebben we in het “managementteam” al eens uitgebreid vergaderd over dit gebeuren. Vaak wordt het pas in november georganiseerd, dus dat het nu al in oktober was, was vroeg. Daar is ook een reden voor. De examens worden binnen het Caribische CXC-systeem afgenomen. Daarbij kijkt de eigen leraar in juni eerst de examens na. Daarna wordt het naar een twede corrector gestuurd. Vervolgens zitten er op het hoofdkantoor van het CXC speciale nakijkers, en ten slotte wordt het door een oppernakijker van een beoordeling voorzien. Dat kost tijd.
In het CXC-systeem ben je geslaagd als je tenminste 5 vakken met een I, II, III of IV hebt afgerond, maar om een beurs te krijgen moet je er weer geen IV bij hebben zitten. In augustus was het grote punt of iedereen een toga mocht dragen, of alleen de echt gediplomeerden. Voorat ik dat toen overigens doorhad, duurde wel even, want mijn rechterhand, docent Engels en afkomstig uit Guyana, had het maar steeds over een gong, en ik snapte toch echt niet waar ze het over had. Totdat ik uiteindelijk uit het verband doorkreeg dat ze het over een gown had. Ik mocht beslissen, en meende een wijs Salomo’s oordeel geveld te hebben: als die toga symbool moet zijn van het behalen van een diploma, moeten alleen de gediplomeerden hem dragen. Iedereen wordt namelijk graduate genoemd, ook als je geen diploma krijgt. Je krijgt wel een mapje met daarin een certificaat dat je de school doorlopen hebt.
Wel, bij de voorbereiding van de graduation ceremony werd bepaald dat ik ook een toespraak moest houden. Die voorbereiding verliep nogal chaotisch, deels onder leiding van de vroegere mentor, deels door de adjunctdirectrice. Zo bleken de bestelde toga’s een paar dagen van te voren kindermaten te zijn, bevatte de uitnodiging ook na mijn correctieronde nog een verkeerd gespelde naam, en stonden in het programmaboekje talloze vergissingen.
De uitreiking zou om 4 uur ’s middags beginnen, in de grote collegezaal van de Medische Universiteit. Ik was keurig op tijd, netjes in pak, en werd ogenblikkelijk naar de eerste rij met notabelen gedirigeerd, allen volgens het programma sprekers. Na de hele ceremonie zou er eten volgen.
Tamelijk gebruikelijk hier is dat een evenement later begint dan aangekondigd. Vervelend is wel dat je daar nooit op kunt rekenen, want soms begint iets ook wel eens op tijd. Maar dit keer werd een half uur later gestart. Een van de Jamaicaanse collega’s was ceremoniemeester, en maakte er af en toe een aardige (ego)show van. De leerlingen, op dat moment nog graduans genoemd, kwamen met kaarsjes in vol ornaat binnen. Veel meer dan de 18 gedipomeerden: ook alle ongediplomeerden, voor zover aanwezig, droegen een toga en baret. Jongens daaronder meestal een keurig pak, de meeste meisjes op onwaarschijnlijk hoge naaldhakken.
Ondanks de grappen en grollen van de ceremoniemeester werd het protocol keurig vastgesteld, doordat alle genodigden een voor een werden opgenoemd. Zeker de helft was afwezig. Vervolgens wordt dan het Sabaanse volkslied gezongen. Dat gebeurt ook elke maandagmorgen op school, maar dan zingen we het nog met elkaar (al laten de meeste leerlingen dat over aan de eerste klassers). Bij officiele gebeurtenissen is het blijkbaar gewoon dat het solo door een microfoon wordt gezongen. Zo ook hier, door een leerling van de 5e klas. Dan volgt een altijd onontkoombare inzegening door een van de geestelijken van het eiland, en dan de speeches. Achtereenvolgens door de gezaghebber (dat is de burgemeester, hier Lieutenant Governor genoemd), daarna de commissioner (wethouder) van onderwijs, gevolgd door de voorzitter van het bestuur (hilarisch, want vergeten in het programma te vermelden), dan de directeur (ik dus) en ten slotte de keynote speaker, dit keer een bestuurslid, die gevraagd was op het thema van de avond in te gaan.
De toespraken worden allemaal letterlijk van papier opgelezen, en bevatten voornamelijk zalvende woorden en vermaningen om vooral altijd je best te blijven doen. Voor mij onmogelijk om maar te luisteren. Afgezien van de paar woorden van de wethouder was ik de enige die zonder uitgeschreven tekst een toespraak hield. Naar mijn idee zat het verhaal ook nog wel goed in elkaar, maar stak het ook nogal af bij de andere speeches doordat ik, zoals mij gevraagd was, op de niet al te denderende examenresultaten inging en aan de hand daarvan enkele noodzakelijke veranderingen besprak. Eerlijk gezegd vond ik de hoofdspreker nogal bleek afsteken na mijn verhaal: niet langer (terwijl ik had begrepen dat zij echt een stevig verhaal zou houden) en ook geheel van papier. Maar ja, of mijn verhaal nou door iedereen werd gewaardeerd weet ik ook niet. Aan het eind van het programma werd in het door twee graduates voorgelezen dankwoord gerept over het eloquente taalgebruik van de hoofdspreker, die daarmee iedereen zo geweldig geinspireerd had.
Maar dat was pas aan het eind, en een groot deel van het veel te lange programma moest nog volgen. Elke leerling kreeg persoonlijk zijn mapje met diploma dan wel certificaat (getekend door gezaghebber, voorzitter en mij)overhandigd. De eerste serie door de gezaghebber, de tweede door de wethouder en de derde door mij. Bij elke leerling moest je dan het mapje vast blijven houden, vriendelijk in de camera van de fotograaf kijken en wachten tot de foto’s genomen waren. Tot slot mochten ze allemaal op een rij gaan staan om tegelijk het kwastje van hun baret van rechts naar links te hangen.
Daarna volgden de toespraken voor en door de Valedictorian en de Salutatorian. De wat? De eerste is degene die het beste bij het examen heeft gepresteerd, de andere de een-na-beste. Helaas was de Valedictorian, een werkelijk briljante Sabaan, afwezig, omdat hij door orkaan Tomas niet van Barbados weg kon komen. Dus nam zijn moeder diploma en cadeaus in ontvangst. Deze twee topleerlingen krijgen een medaille en een wanstaltige trofee uitgereikt. Daarna geven nog allerlei leraren trofeeen weg aan leerlingen die goed of uitzonderlijk gepresteerd hebben. De een geeft een zelfgemaakt certificaat (wel met handtekeningen van mij en vaak ook van de voorzitter erop), de ander ook zo’n sporttrofee, of een kadootje, of een combinatie van al die zaken. Daar gaat heel wat tijd in zitten, want steeds moet er ook weer een foto gemaakt worden.
Na ruim twee uur was het officiele programma afgelopen met het omhooggooien van de baretten, waarna iedereen langs de rij trok om te feliciteren, en kon er gegeten worden. Helaas duurde het nog bijna een uur voordat dat eten ook werd uitgeschept, wat met de enorme rij ook niet snel ging. Iedereen die ik later sprak was het erover eens dat het veel te lang was geweest. Ik zal proberen een draaiboek te laten maken, anders zal het volgend jaar waarschijnlijk weer precies zo gaan...

De volgende dag was het Halloween, maar omdat je dat niet kunt vieren op zondag, trokken op zaterdag allerlei kinderen verkleed door de dorpen om snoep te verzamelen. De vrijdag was het op school al gevierd, waarbij verschillende klassen activiteiten als een spookhuis, griezelige foto’s maken en verkoop van eten en drinken hadden georganiseerd.
En gisteren was het Divali. Mij werd gevraagd of ik ook kwam, en omdat er wat leerlingen zouden dansen ben ik gaan kijken. De collega’s die me hadden gevraagd heb ik niet gezien. Het bleek een enorme partij van de Medische Universiteit te zijn, met een ruim 2 uur durende show van allerlei Indiase dansjes en Bollywood acts. Van te voren natuurlijk het volkslied, en na afloop eten, maar toen ben ik maar naar huis gegaan.

Morgenavond vlieg ik naar St. Eustatius voor een ontmoeting met mijn collega-directeuren van daar en Bonaire. Helaas geen gelegenheid om het eiland te bekijken, maar dat zal nog wel komen.